Selectief mutisme

Wat is selectief mutisme?

Sommige kindjes zijn wel eens verlegen en hebben enkele minuten nodig om te 'ontdooien' in nieuwe situaties. Dat is perfect normaal en is bij heel veel kinderen zo. Maar... soms ontdooien kinderen helemaal niet. Ze blijven in bepaalde situaties volledig stil. Als dat niet overgaat, kan het zijn dat je kind selectief mutisme heeft.

Selectief mutisme is een angststoornis, waarbij een kind in bepaalde sociale situaties niet praat en in andere wel. Het kind kán wel praten, maar durft het niet en wordt hierdoor belemmerd in zijn functioneren in sociale situaties. Bijvoorbeeld: thuis tatert jouw kind erop los, maar bij de juf/meester in de klas komt er niets meer uit.

We spreken van selectief mutisme vanaf één maand niet praten. De eerste maand op school (of jeugdbeweging, tekenschool, dansles, ...) tellen we niet mee, omdat sommige kinderen echt wel even tijd nodig hebben om te wennen aan een nieuwe situatie. Als een kind na die eerste maand nog eens vier weken niets zegt, kunnen we speken van selectief mutisme. De oorzaak van het zwijgen ligt niet uitsluitend in meertaligheid, stotteren, autisme, schizofrenie en/of andere psychotische stoornissen. Selectief mutisme kan hier zeker wel mee samengaan. Selectief mutisme ontwikkelt zich (of wordt duidelijk) tussen 3 en 5 jaar. Het komt voor bij ongeveer 7/1000 kinderen. Dat is 0,7%. Er zijn ook hogere cijfers te vinden in de literatuur.

Is het kind meertalig en komt het voor het eerst in een nieuwe taal terecht? Dan tellen de eerste zes maanden niet mee. Dit is bijvoorbeeld van toepassing bij kinderen met een andere thuistaal die in de instap- of kleuterklas voor het eerst met Nederlands in aanraking komen. Of kinderen die net naar België zijn verhuisd en dan in een Nederlandstalige kinderopvang terecht komen. Je kan van deze kinderen niet verwachten dat ze plots vlot Nederlands gaan beginnen praten. Vaak zullen deze kinderen eerst proberen communiceren in hun thuistaal. Dan merken ze dat de omgeving het niet begrijpt en maken ze een stille periode door. Daarna gaan ze woorden en korte zinnen beginnen nazeggen en ondervinden in welke situaties die gebruikt kunnen worden. Zo leren zij stilaan de nieuwe taal. 

Hoe kan ik mijn kind met selectief mutisme ondersteunen?

Hieronder vind je enkele tips die je kan toepassen als je (vermoed dat je) kind stottert.

Als je vermoed dat jouw kind selectief mutisme heeft, contacteer je best een logopedist die hierin gespecialiseerd is. Het kan zeker behandeld worden en de gouden regel is 'hoe vroeger, hoe effectiever'. Samen kunnen jullie stapsgewijs je kindje vol vertrouwen laten spreken in alle situaties!

Hieronder vind je alvast enkele tips die je kan toepassen als je kindje selectief mutisme heeft. Ook bij kindjes die 'gewoon' verlegen zijn, kan je ze toepassen.

• Geef je kind de ruimte om non-verbaal te antwoorden indien hij/zij dit comfortabeler vindt.
• Begin met de allerkleinste geluidjes te oefenen in het bijzijn van anderen. Bv. een kaarsje uitblazen, een bellenblaas gebruiken, ...)
• Leg geen spreekdruk op je kind. Bv. "Je kan het toch! Zeg het maar gewoon! Toe dan!" Anders vergroot je eigenlijk de negatieve ervaring met het spreken en dat is net wat we niet willen.
• Probeer je kind niet te verleiden tot praten met beloningen of straffen. Bv. "Als je nu niet praat, dan krijg je geen koekje." Ook hier vergroten we anders de negatieve ervaring.
• Praat met je kind over durven en over durven spreken. Benadruk zeker ook wat jouw kind wél allemaal durft, dat zal zeker een hele lijst zijn. Wie weet kunnen jullie het kind dan samen wel ook durven spreken.
• Deel je eigen angsten met je kind, zodat het weet dat anderen ook soms bang zijn.
• Lees boekjes voor rond het thema durven en verlegenheid, bv. 'Verlegen Stijn heeft een verhaal', 'Wat Viktor voelt: Ik ben verlegen' of 'Woordenwolken'.
• Praat met je omgeving over de spreekangst van je kind, zodat er ook vanuit de omgeving geen druk wordt opgelegd.
• Praat niet negatief over het (spreken van het) kind, terwijl het erbij staat.
• Geef mee dat communiceren niet alleen draait om spreken. Een high-five of knuffel geven kan bijvoorbeeld ook tellen als 'dankjewel'.
• Geef je kind complimenten wanneer het iets durft dat niet spraak-gerelateerd is.

Wist je trouwens dat je een handpop of knuffel kan gebruiken om kindjes met selectief mutisme te helpen? In deze freebie vind je drie manieren om dat te doen!

Wat als ik selectief mutisme wil behandelen?

Wil jij selectief mutisme leren behandelen? Dan hebben wij goed nieuws! Wij hebben een videotraining waar je er alles over leert: De logopedische behandeling bij selectief mutisme.

Janne leerde selectief mutisme kennen in haar ECSF-stotteropleiding. Ze behandelde het zelf, volgde studiedagen en werd helemaal verliefd op een nieuwe doelgroep! Omdat dit toch een nog behoorlijk onbekend territorium is onder de logopedisten, maakte ze een videotraining waarin ze er alles over uitlegt! 

"Waar ik bij andere doelgroepen soms struggle met het zien van vooruitgang, merk ik bij deze kinderen telkens weer succesmomenten. Langzaamaan beginnen deze kinderen te praten op plaatsen waar ze dat eerst nooit deden. En dat is echt fantastisch!"

Dat wil ik ook leren!

Na onze videotraining weet jij

• wat selectief mutisme is,
• hoe je kinderen kan helpen om te durven praten tijdens de therapie,
• hoe je een kind met selectief mutisme ondersteunt op school.

Je krijgt er slides, een gids en een stappenplan bij zodat je altijd alle informatie bij de hand hebt!

Ben jij hier aan het lezen als ouder (en ben je niet ook een logopedist)? Vermoed je dat jouw kindje selectief mutisme heeft? Contacteer dan zeker een logopedist die gespecialiseerd is in selectief mutisme. Je kan eventueel ook een stottertherapeut contacteren, omdat er wel wat parallellen tussen zijn (al is het uiteraard niet hetzelfde). Als ouder is het belangrijk om op tijd hulp in te schakelen. Hoe vroeger je hulp zoekt, hoe meer jij en je kind er aan zullen hebben.

Podcastaflevering over selectief mutisme

Je weet het misschien al, maar wij hebben een podcast: Vanzelfsprekend. Hier vind je daar meer informatie over! Vanzelfsprekend is vooral gericht op ouders, maar als logopedist kan je er absoluut ook veel nuttige zake uithalen.

In een van de afleveringen heeft Janne het over selectief mutisme, zeker de moeite om eens te beluisteren. We hebben ze voor de gemakkelijkheid hieronder gezet.

Hopelijk had jij heel wat aan deze pagina en hebben we jouw vragen kunnen beantwoorden. 

Liefs x