Wat is taalontwikkeling en wanneer start ze?
Taalontwikkeling is niet meer of niet minder dan wat het woord zelf zegt: de ontwikkeling van de taal. Als baby's geboren worden, kunnen ze uiteraard nog niet praten. Dat leren ze stapsgewijs door te luisteren naar geluiden rondom hen en die na te doen. De taalontwikkeling start meteen vanaf de geboorte (en eigenlijk zelfs daarvoor al), ook al moeten ze dan alles nog leren. Taal is ook veel meer dan 'gesproken taal', taal is communicatie: denk maar aan oogcontact maken, lachen of huilen en gebaren, je baby kan het dan misschien niet zeggen, maar je weet perfect wanneer hij of zij opgepakt wil worden.
Communicatie is veel meer dan praten en begint dus ook al veel vroeger dan de eerste woordjes van je kindje. Ben je zwanger? Dan heb je vast al eens gemerkt dat je baby stampt als hij of zij een vertrouwde stem hoort. Ook dat is communicatie.
Zodra je baby geboren is, communiceert hij verder. Bijvoorbeeld door te huilen. Aan het soort gehuil hoor jij misschien wel wat je kindje precies nodig heeft?
Vanaf 2 à 3 maanden maakt je baby geluiden en klankjes. Mijn dochter Emma reageerde bijvoorbeeld met geluidjes wanneer ik voor haar zong.
Op 4 maanden test je baby zijn stemmetje van hoog naar laag door vaak te kraaien en te gillen. Soms lijkt het dan wel eens alsof er een krijsende dino door je huis vliegt. Gelukkig waait dat weer over!
Op 5 à 6 maanden brabbelt je baby’tje in twee lettergrepen en zegt hij dingen zoals ‘tata’. Dit is ook het moment waarop ze leren dat communicatie actie en reactie is. Als jij je kindje imiteert, voelt het dat jij met hem communiceert en geeft hij weer een tegenreactie. Zo is de communicatiecirkel rond. Die actie-reactie is bovendien de voorloper van beurtneming, wat je kind later in gesprekjes en in spel nodig heeft. In deze periode beginnen ze ook doelbewust te communiceren: ze maken geluidjes, kijken naar jou, steken hun armpjes in de lucht om opgepakt te worden: ze willen duidelijk maken dat ze iets nodig hebben.
Op 8 maanden ontwikkelt die beurtneming verder. Dan luistert je baby als jij praat en praat hij als jij luistert. Dat oefen je door je kindje te imiteren en even te wachten tot hij of zij iets terugzegt. Wat je ook kan doen om (nieuwe) klanken uit te lokken? Plots iets anders zeggen dan wat je baby zei. In plaats van ‘tata’ te imiteren, zeg je nu bijvoorbeeld eens ‘mama’. Misschien herhaalt je kindje het wel! En wie weet wordt 'mama' wel zijn eerste woordje (fingers crossed)!
Op 9 maanden gebruikt je kindje meer dan twee lettergrepen en zegt het dingen als ‘bababa’ of ‘dadada’. In deze periode begint het soms ook al te wijzen.
Op 12 maanden zou je kindje volgens de mijlpalen zijn eerste woordje zeggen. Neem die standaarden met een korrel zout: sommige kinderen doen het vroeger, anderen later. Zo was Emma redelijk snel: haar eerste woordje kwam op 10 à 11 maanden. Noah daarentegen zei zijn eerste woordje op 13 maanden. Ieder kind is anders.
Wat moet een kind kunnen op welke leeftijd?
Wil jij graag een meer gedetailleerde lijst met wat jouw kindje talig moet kunnen op welke leeftijd? Dan kan je gratis onze mijlpalenchecklist over taalontwikkeling van 0 tot 2,5 jaar downloaden!
Een mijlpaal houdt in wat 90% van de kinderen kan op een bepaalde leeftijd, maar gemiddeld staan kinderen al wat verder dan dat. Hieronder vind je een Instagrampost die daar nog wat dieper op ingaat. Je ziet er hoeveel woorden ze op welke leeftijd zouden moeten kennen, wat de mijlpaal is en wat het gemiddelde is.
Op deze instagrampost zie je dan weer welke klanken je kindje op welke leeftijd zou moeten kennen, de typefout krijg je er gratis bij 😉.
Hoe kan ik de taalontwikkeling van mijn peuter of kleuter stimuleren?
Communicatie moet doelgericht zijn: er moet iets achter zitten. Als je kindje geen doel heeft, zegt het niets. Precies daarom begrijpen kinderen niet altijd waarom wij als ouder vragen: “Wat is dat?” of “Wat doet de koe?”. Zij weten dat wij dat weten, zo slim zijn ze wel. Wij willen hen testen, maar voor hen is het niet logisch. Als je bepaalde woorden of communicatie wil uitlokken, stel je dus best niet te vaak zulke vragen. Hieronder enkele tips over wat je dan wél kan doen om jouw doel te bereiken.
1. In het zicht en buiten bereik
Leg een voorwerp dat je kindje graag heeft in het zicht, maar net daar waar hij niet bij kan. Leg een speelgoedje, een koekje of een druif op het aanrecht bijvoorbeeld. Of steek het in een transparant doosje. Zo motiveer je je peuter om te communiceren, want hij moet je om hulp vragen.
Verwacht geen vragen als “Mama, kan je dat openmaken?”. De communicatie is vaak minder uitgesproken. Hij kan oogcontact met je maken, wijzen, een geluidje maken, noem maar op.
Kijk eerst eens naar wat je baby al kan en ga dan net dat stapje verder voor je hem het voorwerp of het stuk fruit geeft. Eerst huilt je kindje misschien gewoon, later maakt hij misschien oogcontact met je terwijl hij huilt. Of hij kijkt naar jou, dan naar het doosje en dan weer naar jou.
Kan hij dat al? Verwacht dan bijvoorbeeld dat je kindje wijst en weent of een klankje maakt als je vraagt of hij het voorwerp wil. Wanneer je kindje communiceert, geef je het voorwerp. Je merkt het: het zijn kleine stapjes, maar wel hele belangrijke.
2. Hou de controle
Als jij de controle over voorwerpen hebt, dan moet je kind het voorwerp aan jou vragen. Wil hij een blokkentoren bouwen? Hou dan alle blokken bij jou en geef er pas eentje als je kindje oogcontact maakt of wijst, afhankelijk van zijn niveau. Let op dat je kindje niet gefrustreerd geraakt en speel op een verbindende manier samen. Spelen en leren is het leukst als je peuter gelukkig is en er verbinding is tussen ouder en kind.
3. Hulp
Geef je kind speelgoed en materiaal dat hij alleen maar kan gebruiken met jouw hulp. Een bellenblazer, bijvoorbeeld. De kans is groot dat je kindje dat nog niet zelf kan, zonder van kop tot teen onder het zeepsop te hangen. Hij moet dan ook met jou communiceren om te genieten van de bellen.
Pauzeer na een tijdje. Kijk hoe je kindje reageert en of hij met je communiceert voor nog meer bellen. Andere leuke speeltjes om mee te oefenen zijn opwindspeelgoed, muziekdoosjes of ballonnen.
4. Ontoereikende porties
Hier geef je je kind niet meteen alles, maar beetje per beetje. Zijn jullie stukjes fruit of letterkoekjes aan het eten? Hou dan alle stukjes bij en geef ze één voor één, zodat je kindje om meer vraagt. Natuurlijk werkt dat alleen bij eten dat je zoon of dochter lekker vindt. Schotel je een bord spruitjes voor? Dan is de kans groot dat je kindje niet om meer spruiten vraagt.
Nog een voorbeeld: kleurt je kind graag met verschillende kleurtjes? Hou ze dan allemaal bij je en geef er maar eentje aan je kind. Wil hij een ander kleurtje? Dan kan hij communiceren om het te krijgen. Let hier ook weer op een positieve verbinding tussen ouder en kind. Als je kindje gefrustreerd raakt, oefen je mogelijks niet op het juiste niveau.
5. Sabotage
Deze tip werkt alleen bij kinderen die niet zo snel van hun stuk te brengen zijn. Wil je peuter kleuren? Geef hem dan bijvoorbeeld enkel het papier maar geen kleurpotloden, zodat hij niet kan kleuren zonder eerst met jou te communiceren.
Wil hij met de auto’s spelen? Geef dan alleen de speelmat, maar niet de auto’s. Of geef alleen het poppenhuis, zonder de poppen. Je 'saboteert' je kindje als het ware, waardoor hij of zij wel moet communiceren.
6. Protest
Onbewust gebruiken we veel routines. Denk maar aan het tandenpoetsen of het slapengaan. Verander die routine eens opzettelijk en kijk of je kindje protesteert.
Geef je je peuter zijn melk voor je zijn pyjama aantrekt? Doe dan eens eerst zijn pyjama aan en kijk of hij aangeeft dat je de dingen in de foute volgorde doet.
7. Gekke toestanden
Deze tip levert soms hilarische taferelen op! Je gaat namelijk in tegen de verwachtingen van je kind, door iets op een gekke of verkeerde manier te doen.
Leg bijvoorbeeld een sok op de boterham van je kind, in plaats van het gewoonlijke beleg. Kijk je kindje verwachtingsvol aan zonder iets te zeggen en wacht tot hij reageert.
Een ander idee? Doe zijn schoenen aan zijn handen aan of steek hem met zijn kleren aan in bad. Doe dat dan wel iets trager, zodat hij voldoende tijd heeft om te reageren. Anders zit jij met de gebakken peren!
Neem zeker ook eens een kijkje bij onze podcast (en de blogposts ervan), want daar vind je nog een heleboel informatie en tips over taalontwikkeling bij jonge kindjes.
Hoe kan ik de uitspraak van mijn kind stimuleren?
De gouden regel? Door de klanken zelf heel duidelijk uit te spreken en ze te herhalen, herhalen en nog eens te herhalen. Als je denkt dat je het niet nóg meer kan herhalen, ben je precies goed bezig!
In twee afleveringen van onze podcast Vanzelfsprekend gaat het over uitspraakproblemen en hoe je daar thuis aan kan werken.
De meest voorkomende uitspraakmoeilijkheden
Zo pak je uitspraakmoeilijkheden thuis aan
Hoe weet ik of mijn kind een taalprobleem heeft?
Heb je onze checklist over de taalmijlpalen al gedownload? Daar heb je namelijk een mooi overzicht met wat een kind moet kunnen van 0 tot 2,5 jaar. Merk je dat jouw kindje toch wat achterstaat? Dan contacteer je beter even een logopedist die gespecialiseerd is in taalontwikkeling om na te gaan of er effectief iets aan de hand is of niet.
Uit ervaring merken we ook heel erg dat als ouders het gevoel hebben dat er iets niet klopt, dat dat ook bijna altijd zo is. Hier willen we je absoluut geen angst mee aanjagen, maar aansporen om je oudergevoel te volgen: jij kent jouw kind het beste. Als je je zorgen maakt, contacteer dan een specialist.
Wist je dat je trouwens ook adviesgesprekken kan boeken bij ons? Dat kan hier! Zo kunnen we samen overlopen wat jouw kind al goed kan en wat nog moeilijk loopt. Daarnaast krijg je tips en advies op maat van jouw kind en jouw situatie.
Hoe kan ik mijn kind al verder helpen in afwachting tot logopedie kan worden opgestart?
Zoals eerder al gezegd: ga zéker eens luisteren naar onze podcast Vanzelfsprekend. Heel wat afleveringen zitten boordevol informatie en tips over taalontwikkeling. We hebben ook een gratis webinar over taalontwikkeling bij jonge kindjes, waar we enkele struggles én de oplossing daarvoor bespreken.
Wil jij toch nog wat meer?
Dan hebben wij een taalcursus voor ouders: leer aan de hand van logopedische technieken hoe jij de taalontwikkeling van je kind optimaal kan stimuleren, op een verbindende en speelse manier. De cursus is opgebouwd uit korte filmpjes (let's be honest, we kunnen geen uren aan één stuk vrijmaken), met heel wat voorbeeldfilmpjes met de kinderen van Janne. Aan de hand van een werkboek met checklists en duidelijke opdrachten, leer jij alles om op een speelse, maar effectieve manier de taalontwikkeling van jouw kindje te stimuleren.
Hopelijk had jij heel wat aan deze pagina en hebben we jouw vragen kunnen beantwoorden. Contacteer ons gerust als je toch nog met vragen zit!
Liefs x
