In podcastaflevering 2 nodigen we al meteen een gaste uit! Logopediste Sofie werkt in haar praktijk in Brussel met meertalige kinderen met taalproblematieken én maakt deel uit van het team ‘meertaligheid’ bij vzw Foyer. Wat doe je als je thuis meerdere talen spreekt? Welke taal spreek je dan het best? Sofie geeft vandaag het antwoord.
Antwerpen en heel wat andere grootsteden kennen een heel multiculturele samenleving. Je vindt er dan ook tal van meertalige kinderen. Sommige ouders spreken Nederlands, andere niet. Hoe pak je die meertaligheid als ouder het beste aan?
In het algemeen geldt: kies de taal die jij als ouder het beste onder de knie hebt, die je goed spreekt en waar je je comfortabel en zeker bij voelt. Al is dat soms complex. Vroeger was de situatie eenduidiger. Dan had je vooral meertalige gezinnen waar de ouders thuis enkel hun thuistaal zoals Turks, Spaans of Engels spraken en de kinderen in het Nederlands naar school gingen. Dan kon je als ouder de taal spreken die je goed sprak en waarin je je zelfzeker voelde.
Vandaag is het iets complexer. Nu zijn er veel ouders die thuis bijvoorbeeld in het Arabisch zijn opgegroeid, maar wel in het Nederlands naar school zijn geweest en dus ondertussen twee of meer talen heel goed onder de knie hebben. Probeer als ouder toch die taal te spreken die jij écht goed spreekt. Geef het goede voorbeeld in de taal die jij goed beheerst en schakel niet over naar een andere taal waarin je veel fouten maakt.
Want die fouten geven we door aan onze kinderen?
Ja, inderdaad. Stel, je kind krijgt les in het Nederlands en daarom wil jij thuis ook de schooltaal spreken. Uit onderzoek blijkt dat als jij die schooltaal niet goed beheerst en toch spreekt, je er niet toe bijdraagt dat je kind die schooltaal beter onder de knie krijgt. Kortom: zijn of haar Nederlands wordt niet beter én de thuistaal gaat verloren omdat ze minder gebruikt wordt.
De thuistaal blijft inderdaad belangrijk. Het helpt je niet alleen om later ook andere talen te leren, er is ook een sociaal-emotioneel aspect aan gekoppeld, nee?
Absoluut. Taal is sociaal, het maakt deel uit van je identiteit en je familie. Taal is ook emotioneel: mensen die verschillende talen spreken zullen als ze heel moe, droevig of boos zijn vaak teruggrijpen naar één taal.
Als ik het aan ouders uitleg, vergelijk ik het met een huis bouwen. Je wil dat dat huis stevig is, dus zorg je voor een goed fundament. Je wil bijvoorbeeld dat je kind goed Nederlands leert. Maar je kan dat Nederlandse huis niet bouwen als de fundering niets voorstelt. Hoe steviger de basis, hoe minder werken je moet uitvoeren. En ja, die basis kan ook heel stevig zijn in het Spaans of het Roemeens, jouw thuistaal.
Stel jij spreekt Arabisch Frans, je partner Pools en onder elkaar spreek je Engels. Welke taal kies je dan als je je moedertaal graag wil doorgeven?
Die vragen krijgen we dagelijks. Gezinnen denken vaak dat ze daarin alleen zijn, maar in de praktijk stellen veel ouders die vraag. Met Foyer hebben we in het kader van een Europees project Planting Languages ontwikkeld. Dat is een reflectieboekje met een stappenplan met dingen waarover je als ouder moet nadenken.
In jouw voorbeeld kan de ouder gaan kijken naar welke talen hij goed spreekt en waarmee hij zich in verschillende situaties kan uitdrukken. Zijn dat er twee? Kijk dan naar welke van de talen je het zekerst voelt. Vaardigheid is daar een belangrijke factor, maar ook het emotionele aspect: welke taal ligt jou nauw aan het hart en wil je doorgeven? Daarna gaan we samen kijken naar welke talen we precies kunnen aanbieden, welke taal mama spreekt, welke taal papa kiest en welke we spreken als we met z’n allen samen zijn.
Het hoeft niet bij één taal te blijven. We raden wel af om standaard alle talen te mengen. Dan leer je alle woorden in alle talen niet. Gebruik in één gesprek liefst één taal. En doe daarnaast bijvoorbeeld eens een spelletje in het Nederlands.
Probeer als ouder om het Nederlands sowieso een plaats te geven en er positief tegenover te staan. Zeg liever niet: “Oei, het is moeilijk. Ik kan dat niet, doe jij het maar”, want dan krijgen je kinderen het gevoel dat ze iets onmogelijks moeten doen of in jouw plaats moeten praten. Als jij als ouder ook goedemorgen zegt tegen de juf of vraagt hoe het gaat, laat je zien dat je het probeert.
Wat doe je als kinderen talen beginnen te mixen? Emma kijkt wel eens Engelse filmpjes en zong zo onlangs: “De deuren van de bus gaan open en shut”. Wat doe je dan?
In dat geval zou ik er niet op ingaan, maar het impliciet herhalen in het Nederlands. Voor je kind is dat logisch wat je zegt, want dat is wat zij bedoelde. Ik raad aan om als ouder geen talen te mengen: geef het goede voorbeeld, zo leert je kind de juiste woordenschat in beide talen. Herhaal wat je kind zei dus in jouw communicatietaal. Zoals ik daarnet al zei: als die fundering goed zit, wordt het achteraf makkelijker om een woord te leren in een andere taal.
Spreek jij een van de talen die je kindje mengde niet en begrijp je niet wat hij of zij zegt? Ga er dan wel op in en vraag wat je kind bedoelt. Zo toon je interesse.
Vraag me niet waarom, maar kinderen pikken het Engels enorm snel op. Denk maar aan het alfabet, de kleuren of tellen. Alleen is dat nog niet genoeg om helemaal in het Engels te communiceren. Die communicatie is net heel belangrijk om een taal goed te leren. Is het Engels van je kind dus nog niet functioneel? Dan kan je het af en toe eens aanbieden, maar je kind twee uur per dag voor de tv met Engelse filmpjes zetten is dan weer teveel van het goede.
Taal is dus best altijd functioneel?
Idealiter wel, omdat kinderen dan gemotiveerder zijn om die taal te gebruiken. Stel, jij spreekt met je kinderen thuis Arabisch, maar je kind weet dat jij ook Nederlands kan. Dan zal hij zodra hij naar school gaat ook thuis meer Nederlands met jou proberen te praten. Kinderen zijn slim, he! De thuistaal lijkt dan minder nuttig en gaat zo soms verloren omdat het Nederlands een prominentere plek inneemt.
Hoe los je dat op? Koop bijvoorbeeld een knuffel die enkel Arabisch spreekt. Spreek met je kind af dat jullie Arabisch spreken als die knuffel erbij is, omdat hij jullie anders niet begrijpt. Zo horen en gebruiken je kinderen die thuistaal voldoende, ook al komt de schooltaal erbij. Dat is belangrijk als ze bijvoorbeeld met hun grootouders willen communiceren. En ook om het Nederlands beter onder de knie te krijgen, zoals ik eerder zei: je bouwt aan de fundering.
Heb jij een meertalig gezin en weet je niet goed in welke taal jij het beste communiceert met je kind? Download het reflectieboekje van Planting Languages als eerste stap.
Op zoek naar manieren om thuis met de verschillende talen aan de slag te gaan? Bekijk de leuke filmpjes van PIM@home eens!
Veel spreekplezier!
Janne
PS: Download de 5 gouden tips van Sofie.